مهارت موثر نه گفتن (۲)

به نامش به یاریش و برایش

مهارت موثر نه گفتن در پنج گام

1. چرا نه گفتن حق مسلم ماست؟
2. موانع اصلی موثر نه گفتن چیست؟
3. چطور بدون عذاب وجدان نه بگوییم؟
4. چگونه نه بگوییم بدون استفاده از واژه نه؟
5. پنج تکنیک حرفه ای اما آسان برای کسب مهارت موثر نه گفتن.

در مقاله قبلی به بررسی گام اول و دوم در مسیر کسب مهارت موثر نه گفتن پرداختیم؛ آن هم خیلی کاربردی، راهگشا و البته مختصر. لذا هم اکنون در این مقاله نیز به توضیح دو گام بعدی خواهیم پرداخت البته مجددا به احترام وقت و حوصله شما، خلاصه و مفید.

در یک قاب زیبا مطالب قبلی را برای شما همراهان خلاصه نموده ام تا با مطالعه اجمالی آن برای عده ای یادآوری شود و برای تعدادی نیز انگیزه ای شود تا در مسیر آموزش  امروز کاملا مسلط همراهمان شوند.

در همه مواردی که به عنوان موانع موثر نه گفتن مطرح شد به راحتی میتوان یک ریشه مشترک به اسم احساس گناه یا عذاب وجدان را نام برد؛ حسی که در اکثر مواقع بر عقل ما غلبه میکند و نهایتا منجر به بله گفتن های دردسرساز از  جانب ما خواهد شد.

در این مرحله از مسیر توسعه فردی خودمان می خواهیم گام سوم را خیلی تخصصی اما با بیانی ساده مورد بررسی قرار بدهیم.

گام سوم: چطور بدون عذاب وجدان نه بگوییم؟

جهت آسایش خیال و آسان تر شدن مسیر برای شما، بنده پس از مطالعه و بررسی تخصصی این موضوع در قالب هفت موررد به شما خواهم گفت که چطور با حس کاذب عذاب وجدان در مواقع نه گفتن مبارزه کنیم و با قدرت تمام آن هم خیلی حرفه ای و موثر نظر مخالف خود را در مواقع نیاز مطرح کنم.

1. در لحظه نه گفتن صاف و صادق باشیم:

بهانه آوردن حین نه گفتن یعنی ما از تصمیم خود مطمئن نیستیم. یعنی ما به اندازه کافی نظر و دیدگاه خودمان را کافی و قابل اخترام نمیدانیم لذا اینگونه میشود که زمین و زمان را به هم میدوزیم تنها برای یک نه گفتن.

مثلا از ما دعوت شده برای دورهمی آخر هفته ولی از لحاظ روحی شرایط شرکت در این مراسم را نداریم؛ هزارو یک توجیه را مطرح میکنیم تا  از حضور در این دورهمی معافمان کنند: همسرم موافق نیست، فرزندم مریض است، مهمان دارم و.... چرا؟ چون وجود خودمان را اینقدر کافی، ارزشمند و محترم نمیدانیم تا خیلی دوستانه اما قاطعانه مطرح کنیم: این روزها از لحاظ روحی شرایط مساعدی ندارم و ترجیح میدم آخر هفته در خانه باشم؛ و تمام.

2. هنگام نه گفتن زیادی زمان را هدر ندهیم:

وقتی ما برای بیان نظر مخالفمان به طرق مختلف از طرف مقابل زمان میخریم و بیش از اندازه معطل میکنیم در این صورت فرصت قضاوت اشتباه به طرف مقابل و ایجاد استرس مضاعف به خودمان را می دهیم.

مثلا بجای در لحظه نه گفتن اینگونه درخواست زمان میکنیم که: اجازه بدید تا شب پیام میدم بهتون، مشورت کنم تا چند ساعت دیگه خبرتون میکنم و... اما بعد از گذشت چند روز هنوز نتیجه را اعلام نکرده ایم؛ اینگونه در تمام این مدت خودمان درگیر یک فشار روانی، استرس و یکجور عذاب وجدان شده ایم. طرف مقابل هم بابت این تاخیر زیادی ما را قضاوت خواهد کرد که: مارو سرکار گاشته، میخواست بگه نه همون موقع میگفت، تکلیفش با خودش معلوم نیست و...

پس در فرصت مناسب به روش درست نظر واقعی خودمان را مطرح کنیم تا حس گناه نابجا در وجودمان جولان ندهد.

3. پینهاد جدیدی را مطرح کنیم:

یکی از مهم ترین دلایل احساس ناراحتی ما بعد از نه گفتن به طرف مقابل این است که دوست داشتیم کمکی به او کرده باشیم اما نتوانستیم؛ پس بهتر است این کمک را  در قالب معرفی یک فرد جدید، مکانی مناسب یا زمانی دیگر ارائه دهیم تا هم خودمان هم طرف مقابل احساس بهتری را تجربه کنیم.

4. در صورت نیاز، یک توضیح به اندازه را ضمیمه نه گفتنمان بکنیم:

توضیح زیادی تحت هر شرایطی دردسر ساز است و ما را مجبور به بیان مسائلی میکند که علاقه به مطرح کردنشان نداریم؛ اما گاهی بسته به شرایطی که در ادامه بیشتر خواهم گفت  لازم است برای حفظ احترام و شان رابطه در حین نه گفتن توضیحی را ضمیمه کنیم تا اینگونه موثر نه گفته باشیم آن هم با کمترین آسیب. در خیلی از مواقع با وجود اینکه ما نه گفته ایم اما با استفاده از این تکنیک باعث بهبود روابط خواهیم شد.

5. جسورانه مسئولیت نه گفتنمان را قبول کنیم:

زمانی که با تردید نه می گوییم هر اتفاقی بعد از آن پیش بیاید را نمی توانیم تحمل کنیم ، خودمان یا دیگران را دائما سرزنش میکنیم و دچار نوشخوار فکری بعد از آن خواهیم شد.

اما وقتی یاد گرفتیم چه زمانی و چگونه موثر نه بگوییم در کنارش بدون شک آموخته ایم که در نقش یک فرد مسئولیت پذیر ایفای نقش کنیم نه فردی قربانی که دائما نگاه افکارش به بیرون از خودش می باشد و همه چیز و همه کس غیر از خودش را مقصر میداند.

6. نظر مخالف خود را با حفظ خونسردی و کمترین واکنش منفی مطرح کنیم:

فرض کنید من میخواهم مطرح کنم که هوا چقدر گرم است! این را با کاغذی که به دست دارم و تند تند تکانش میدهم و لباسی که از شدت گرما دائما بادش میزنم و اخم هایی گره خورده و لحنی شاکی بیان میکنم. اما در شکل دیگر تنها با آبی که مینوشم و چهره و لحنی کاملا معمولی این را مطرح میکنم.

در کدام شرایط شما حس بدی را دریافت میکنید؟ حتی ممکن است تا قبل آن احساس گرما نمی کردید اما با واکنش و مدل بیان من ناخداگاه شما گرمتان شد؟؟! بدون شک در مدل اول. چرا؟ تنها بخاطر میزان واکنش ظاهری و رفتاری من.

در هنگام نه گفتن نیز به همین صورت می باشد، زمانی که ما با تندی، عصبانیت یا استفاده از واژه های نادرست نظر مخالف خود را مطرح میکنیم هم احترام رابطه را حفظ نکردیم هم اینکه خودمان را درگیر با حس گناه و عذاب وجدان کرده ایم چرا که فکر میکینم با نه گفتنمان طرف مقابل را ناراحت نموده ایم و رابطه را خدشه دار.

7. نهایتا اینکه بجای استفاده مستقیم از واژه هایی مثل نه، نمیتوانم و... از عبارات جایگزین استفاده کنیم:

با استفاده از این تکنیک به هنگام نه گفتن به شدت کاریزماتیک و حرفه ای بنظر خواهیم رسید و اینکه هرگز حس کاذب عذاب وجدان بر عقل و احساس ما غلبه نخواهد کرد.

پس خیلی سریع و بدون مقدمه وارد گام چهارم از مسیر آموزش موثر نه گفتن خواهیم شد.

گام چهارم: چگونه نه بگوییم آنهم بدون استفاده از واژه نه؟

در ابتدای مقاله قبلی اشاره کردم که نه گفتن یک مهارت، قدرت و هنر است.

در اینجای کار رسیدیم به بخش شیرین آمیختن این مهارت با چاشنی هنر، یعنی شما قدرت این را پیدا کنید که خیلی ظریف و هنرمندانه نظر مخالف و نه خود را بیان کنید اما بدون استفاده از این واژه ها. و آنجاست که نه گفتن موثر و حرفه ای را تجربه خواهیم کرد. جوری که ما با طرف مقابل شرایط همراهی و موافقت نداشتیم، آن را مطرح نیز کرده ایم بدون ایکنه به رابطه صدمه ای وارد شود چه اینکه اگر هنرمندانه از این تکنیک استفاده کنیم باعث تعمیق و بهبود روابط خود نیز خواهیم شد.

اما چگونه این هنر را بدست بیاوریم؟

فقط با فکر، تکرار و تمرین، تجربه و البته کمک گرفتن از اهل فن، این مهارت حاصل خواهد شد.

لذا من به احترام همراهی شما تا اینجای مقاله و به پاس ارزشی که برای رشد و توسعه مهارت های فردی خودتان قائل هستید چند نمونه از پر کاربردترین موارد آن را مطرح میکنم که شما میتوانید در شرایط و موضوعات مختلف تعمیم دهید و پرقدرت و مسلط از آنها استفاده کنید.

به شرط حیات و توفیق خدمت در مقاله بعدی گام پنجم را با هم همسیر خواهیم شد و پنج تکنیک حرفه ای اما آسان را خواهیم آموخت تا بتوانیم موثر نه گفتن را در بطن زندگی واقعی خود به کار بگیریم و حال خوب بعد از آن را به خودمان و اطرافیانمان هدیه بدهیم.

ممنون نگاه مهربانت هستم

عطیه فلاح زاده-پژوهشگر و مدرس مهارت های توسعه فردی

خرداد1403