آموزش کارآفرینی و کسب و کار درمدارس

آموزش کارآفرینی و کسب و کار درمدارس

مقدمه:

در عصر جدید کارآفرینی یک امر ضروری برای جوامع مختلف است. اما کمتر به این مسئله توجه می شود که شروع این موضوع و آموزش آن باید در مدارس باشد. آموزش کسب و کار و کارآفرینی در سنین مدرسه باعث می شود وقتی دانش آموزان امروز به سنین جوانی برسند، آموخته هایشان را کاربردی کنند و تبدیل به یک کارآفرین موفق باشند.

در این مقاله قصد داریم به ضرورت و راههای آموزش کسب و کار و کارآفرینی در سنین مدرسه بپردازیم.

کارآفرینی چیست و چه کسی کارآفرین است؟

امروزه واژه ی کارآفرینی زیاد به گوشمان می خورد . کار آفرینی، فرایند تأسیس یک کسب‌ وکار بر مبنای یک فکر و ایده نو است و کارآفرین به شخصی گفته می شود که با هدف کسب سود، شغلی را راه اندازی کند. بنابـر تعریف واژه نامه دانشگـاهی وبستر، کارآفرین کسی است که متعهد می شود مخاطره هـای یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی ، اداره و تقبل کند. فرد کارآفرین مسئولیت اولیه جمع آوری منابع لازم برای شروع کسب و کار به عهده می گیرد و منابع لازم برای شروع و یا رشد کسب و کاری را بسیج می نماید و تمرکز او بر نوآوری و توسعه فرآیند، محصول یا خدمات جدید می باشد. مشخصه اصلی یک کارآفرین، نوآوری می باشد.

چرا آموزش کارآفرینی و کسب و کار اهمیت دارد؟

آموزش کارآفرینی باعث ایجاد و افزایش فرصت های اقتصادی می شود. دیوید مک کارلند از استادان روانشناسی دانشگاه هاروارد آمریکا که اولین بار "نظریه روانشناسی توسعه اقتصادی" را مطرح نمود، معتقد است که عامل عقب ماندگی اقتصادی در کشور های در حال توسعه مربوط به عدم درک خلاقیت فردی است. بنابر عقیده ایشان با یک برنامه صحیح تعلیم و تربیت می توان روحیه کاری لازم را در جوامع تقویت نمود، به گونه ای که شرایط لازم برای صنعتی شدن جوامع فراهم آید.

اهمیت آموزش کارآفرینی در مدارس چیست؟

امروزه کارآفرینی به یک امر ضروری در جوامع مختلف تبدیل شده است. با ایجاد آموزش کارآفرینی در مدارس دانش آموزان برای حل مشکلات و مسائل با یکدیگر و به صورت گروهی فعالیت می کنند.

فراهم کردن فرصت کارآفرینی در کشور می تواند آینده ی روشنی را در حوزه های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی برای کشورمان رقم بزند. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته اصول و مبانی کارآفرینی در مدارس در رده های سنی پایین تر آموزش داده می شود. این موضوع باعث می شود که هرگاه فرد به سن جوانی رسید این آموزش ها بازتابی بیرونی و عملی به خود بگیرد و در زمان درست، آن فرد را مبدل به یک کارآفرین موفق کند.

اریک لپتون رئیس سیستم نجات‌دهنده‌ی زندگی پول فنس (Eric Lupton, president of Life Saver Pool Fence Systems) بیان می کند: "کارآفرینی نوعی سبک زندگی است که در آن کارآفرین بودن در هویت فرد ریشه می‌دهد. کارآفرینی به اوج رسیدن یک سری ویژگی‌های شخصیتی همچون اراده، خلاقیت، ریسک ‌پذیری، رهبری و اشتیاق در فرد است. گمان نمی‌کنم بدون داشتن این خصوصیات بتوانید کارآفرین باشید..."

در صورتیکه آموزش مفاهیم پایه و اولیه کسب وکار و کارآفرینی از سنین از کودکی و نوجوانی شروع شود، سبک زندگی افراد و هویت افراد بر اساس اراده، خلاقیت و مسئولیت پذیری شکل می گیرد. در واقع آموزش کارآفرینی در سنین مدرسه باعث می شود افراد مشکلات را به چشم فرصت ها ببینند و از آنها ایده بگیرند و این می تواند در دراز مدت موجبات پیشرفت و توسعه کشور را زمینه سازی کند.

دانش آموزانی که درسهای مدرسه را فقط برای قبول شدن و گرفتن نمره طی می کنند انگیزه کمتری به درس دارند. اما دانش آموزانی که یاد می گیرند دانش و صنعت را به هم پیوند بزند، خروجی درسهایی که یاد گرفته را می بینند، انگیزه شان برای یادگیری و علم آموزی چند برابر می شود و این کار را  با لذت انجام می دهند.

آموزش کارآفرینی در مدارس از نظر اجتماعی و اقتصادی به نفع تمام دانش آموزان است. زیرا به کودکان و نوجوانان می آموزد که آزادانه بیندیشند و مهارت ها و استعدادهای نهفته ی خود را بپرورانند.

همچنین باعث القای اعتماد به نفس به دانش‌آموزان می شود. دانش آموزان بخصوص در دوران نوجوانی از نگاه بالا به پایین و کنترل گری رنج می برند. اما وقتی به ایده های آنها بها داده می شود، احساس می کنند شریک حل مسائل هستند و به ایده ها و نظرات آنها توجه می شود. به جای اینکه ایده ها سرکوب شوند، هم موفقیت را تجربه می کنند و هم شکست را. و این به تدریج باعث می شود برای اجرایی شدن ایده های خود، هذف گذاری کنند، برنامه ریزی داشته باشند، منابع موجود را بسنجند، بازاریابی را یاد بگیرند، و با مفاهیم فروش آشنا شوند. این دانش آموزان، وقتی در زندگی روزمره و اجتماع مشکل یا مسئله ای را می بینند و نیازی را در جامعه متوجه می شوند، ذهنشان برای حل مسئله تمرین کرده و عادت می کنند به سادگی از کنار مسایل رد نشوند بلکه فکر کنند، مطالعه کنند، در مورد کارهایی که انجام شده تحقیق کنند و برای رفع آن نیاز یا مسیله طرح ارایه دهند. وقتی این مسیر را در دوران تحصیل بارها طی کنند_ ولو در اندازه کوچک_ برای ورود به اجتماع آماده می شوند و چشم انداز بهتر و وسیع تری به ایجاد یک شغل برای خود دارند.

مسئله مهم تر اینکه آشنایی دانش آموزان با مفاهیم کارآفرینی و کسب و کار، باعث می شود فقط منتظر پیدا شدن فرصت شغلی و کار در یک اداره، شرکت و یا استخدام نباشند و به نوعی طلب کار نباشند بلکه خود را قسمتی از یک سیستم بدانند که می تواند سهمی در حل مشکلات آن داشته باشد.

آموزش مهمترین نقش را در توسعۀ کارآفرینی دارد. از آنجا که آموزش و پرورش نقش کلیدی در تربیت و پرورش افراد جامعه دارد، لازم است تا پایه های فرهنگی و ارزشی کارآفرینی در مدارس ریخته شود. کارآفرینی در آموزش و پرورش، فرایند منظم و مستمری است که از یکسو به شناسایی و بهره برداری مؤثر از کلیه منابع درونی و بیرونی نظام آموزشی منجر می شود و از سوی دیگر، موجب ایجاد فرصتهای جدید یاددهی و یادگیری میشود. افراد متخصص و فارغ التحصیل رشته های مختلف دانشگاهی، وقتی جهت گیری آموزشی و نقش آفرینی اجتماعی را در دوران تحصیل در مدارس آموخته اند، توانایی های خود را باور دارند و تسلیم شرایط و مشکلات نمی شوند.  لذا نهادینه کردن مفهوم آموزشی آموزش کارآفرینی و کسب و کار درمدارس، نیاز به سرمایه گذاری زمانی و آموزشی در همان دوران نوجوانی و دانش آموزی دارد.

محدود بودن فرصت های استخدامی در کشور از یک سو، و نیازها و فرصت های اقتصادی کشور از سوی دیگر، نیازمند انسان‌های توانا با قابلیت‌های کارآفرینانه است و دوران نوجوانی و جوانی بهترین فرصت برای پرورش انسانهایی با این نوع نگرش می باشد. باتوجه به نقش و اهمیت کارآفرینی در ابعاد زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی،یکی از برجسته‌ترین اهداف آموزش و پرورش در هر کشوری، پرورش استعدادها و تربیت‌ افراد شایسته و مولد برای ورود به بازار کار و صنعت است.

برای آموزش کارآفرینی و کسب و کار در مدارس چه کارهایی باید انجام شود؟

رویکرد تدریس کارآفرینی در مدارس نیازمند بینشی جدید در نظام آموزشی می باشد. مربی هایی که خود این مسیر را بارها طی کرده اند و فقط در حد درسهای تئوری آموزش نمی دهند. یکی از مشکلات آموزش کارآفرینی و کسب و کار کمبود مربی و معلم آموزش دیده در این زمینه است. این مسئله باعث می شود تدریس این درس فقط برای رفع تکلیف به معلم هایی داده شود که شاید تا به حال هیچ تجربه ای در ایده پردازی، هدف گذاری و برنامه ریزی و ریسک پذیری نداشته باشند و این مشکل را حل نمی کند، و شاید حتی باعث ذهنیت منفی و غیر کاربردی بودن این درس به دانش آموزان بدهد. تربیت دانش آموزان کارآفرین مستلزم معلمان کارآفرین است. تعداد کثیری از معلمان، از کارآفرینی و تفکر کارآفرین آگاهی ندارند.

برای رفع این مشکل از راهکارهای زیر می توان استفاده نمود:

1. آموزش و پرورش برای رفع این نیاز معلم ها و مربی هایی را تربیت نماید که هم اصول و مفاهیم کارآفرینی و کسب و کار را یاد بگیرند، هم به صورت عملی تجربه کنند( نه در حد چند ساعت بازآموزی و گرفتن گواهی مربی گری، بلکه به طور کامل و در طی زمان لازم آموزش های لازم از قبیل ایده پردازی، برنامه ریزی، بازار فروش، تبلیغات و ... را فراگیرند و در این زمینه دوره های کارآموزی بگذرانند و شاید بهتر باشد کارآفرینی در مدرسه به صورت یک رشته مستقل در دانشگاه تاسیس شود و این افراد به صورت هدفمند برای این امر آموزش ببینند.
2. لزوما نیازی نیست که مهارت های کارآفرینی توسط معلمان آموزش و پرورش تدریس شود. بلکه آموزش پرورش می تواند با سایر سازمان های دیگر در زمینه ی آموزش کارآفرینی در مدارس در ارتباط باشد. معمولا" تجربه نشان داده دانش آموزان توسط معلمان و خانواده ی خود به ریسک پذیری و ارتکاب اشتباه تشویق نمی شوند. در صورتی که این مفاهیم برای ابتکار و خلاقیت ضروری می باشند. کمک گرفتن از افرادی که در کسب و کار و کارآفرینی هم دانش لازم را دارند و هم تجربه کرده اند، به تدریج باعث می شود دانش آموزان به مطالعه کارآفرینی تشویق گردند، آزادانه و خلاق فکر کنند، با مفهوم شکست آشنا شوند و یاد بگیرند این مفاهیم فقط تئوری و درس نیست بلکه حاصل تجربه های افراد کارآفرین واقعی است. کسب اینگونه تجربیات به آنها الهام می بخشند تا در آینده افرادی خلاق، مبتکر و نوآور شوند.
3. از کارآفرینان برجسته و کسانی که کسب و کارهای نو را راه اندازی کرده اند و مسئله ای را در جامعه حل کرده اند، و همچنین افرادی را مشغول به کار کرده اند، در مدارس به طور مداوم دعوت شود تا تجربه های خود را به دانش آموزان منتقل کنند. این افراد می توانند باعث افزایش انگیزه و خودباوری دانش آموزان می شود.
4. به دانش آموزان آموزش داده شود در کنار تفکر و خلاقیت، در مورد منابع و کارهای مشابه کشورهای دیگر تحقیق کنند و به نوعی لبه های دانش را در آن زمینه پیدا کنند تا شاید مجبور نباشند در برحی موارد دوباره کاری کنند و انرژی و وقت خود را برای مسائل حل نشده خرج کنند.

دستاوردهای آموزش کسب و کار و کارآفرینی در مدارس

اثرات مثبت کوتاه مدت و طولانی مدت آموزش کسب و کار و کارآفرینی در سنین مدرسه و نوجوانی را نمی توان در چند گزینه بیان نمود. اما به طور خلاصه دستاوردهای آن شامل موارد زیر است:

• اسـتعداد یابی دانش آموزان
• یادگیری تقسیم کار
• توجه و دقت دانش آموزان به نیازهای جامعه
• مسئولیت پذیری
• یادگیری هدف گذاری و برنامه ریزی
• انتخاب رشته تحصیلی با دید وسیع تر
• آشنایی با مفهوم شکست و شروع دوباره
• تقویت خودپنداره مثبت، عزت نفس و اعتماد به نفس دانش آموزان
• رشد اقتصادی و اجتماعی کشور
• موفقیت دانش آموزان در زندگی شخصی و شغلی آینده

جمع بندی

تربیت نیروی انسانی خلاق، متخصص، کارآفرین، مسئولیت‌پذیر، آینده‌ نگر، فعال و نوآور از اهداف آموزش کارآفرینی در مدارس است. شرایط فعلی کشور اقتضا می‌کند تا افراد خلاق با ایده و راه حل‌های نو، پا در عرصه کسب و کار بگذارند. برای رسیدن به این هدف مهم، پرداختن به موضوع آموزش کارآفرینی در مدارس و فراهم کردن فرصت های کارآفرینی در ایران بیش از پیش مورد نیاز است. اجرایی کردن و کاربردی نمودن آموزش کسب و کار در مدارس، مستلزم بازنگری رویکردهای موجود در سیستم آموزش و پرورش و تغییرات اولویت های آموزشی است.

شادی نوروزعلی- دانش پذیر دوره چهارم  تربیت کوچ حرفه ای کسب و کار ویدان