بررسی مهارت‌های کوچ در اسلام
- 2 سال پیش
- مقاله‌های کوچ‌ها
- 9 دیدگاه
- 769
وقتی سخن از کوچینگ و مربیگری و مهارت‌های یک کوچ موفق به میان می‌آید، بی‌تردید باید به سراغ آیات و روایات رفت و بررسی کرد که خداوند متعال به‌عنوان رب الارباب و ائمة اطهار (ع) به‌عنوان مثل اعلی خداوند و بهترین مربیان عالم، در این مورد چه مطالبی را بیان کرده‌اند و یا در مرحلهٔ اجرا چه اعمال و رفتارهایی داشته‌اند تا بتوان به مطالب و موارد معتبر و قابل‌اطمینانی در این زمینه دست یافت.
تعریف کوچینگ
کوچینگ یک رویکرد و فرآیند خلاقانه است که به افراد کمک می‌کند تا توانمندی‌های خود را کشف کنند و درک کنند و به هدف و مقصود خود دست یابند.
تاریخچه کوچینگ
کوچینگ که آن را مربیگری یا رهیاری نیز می‌نامند، یک واژه واردشده به زبان انگلیسی در اواسط قرن شانزدهم میلادی است که به معنای جابه‌جایی مردم از یک مکان به مکانی دیگر است (Coach: A horse-drawn carriage Oxford English Dictionary)
در مجارستان روستایی وجود دارد به نام کوکس که در قرن پانزدهم میلادی کالسکه‌هایی ساختند که بسیار نرم و راحت بودند و انتقال با آن‌ها راحت بود. این کالسکه‌ها به‌مرورزمان به نقاط مختلف جهان ازجمله آلمان صادر شدند و در زبان آلمانی نام این کالسکه‌ها به کوچ تغییر کرد و به‌مرورزمان این واژه وارد انگلستان شد. ازآن‌پس دانشجویان به استادهایی که مطالب سخت و سنگین را به‌سادگی آموزش می‌دادند، کوچ می‌گفتند.
شاید بتوان گفت که سقراط اولین کسی بود که رویکرد کوچینگ را انتخاب و اجرا می‌کرد. سقراط با پرسش، شاگردان خود را به فکر وا‌می‌داشت و با ابزار پرسش، بنیان فکری و دانسته‌های آن‌ها را متزلزل می‌کرد تا شاگردان را هدایت کند که خودشان مفاهیم جدید را کشف کنند. سقراط عقیده داشت که دانش در طبیعت افراد وجود دارد، کافی است مربی بستری را فراهم کند تا فرد، خودش به آگاهی لازم برسد.
کتاب "بازی درونی تنیس" نوشته تیموتی گالوی در سال 1974 میلادی آغازی بر توسعه کوچینگ به شکل امروزی آن است.
توماس جِی. لئونارد ، در دهه ۱۹۸۰ در جریان فعالیت‌های حرفهای خود به‌عنوان یک مشاور مالی، متوجه شد اغلب افرادی که برای گرفتن توصیه‌های مالی به او مراجعه می‌کنند، مسائل مالی تنها بخش کوچکی از مشکلاتشان محسوب می‌شود و آنچه واقعاً به دنبال آن هستند توصیه‌های عمیق زندگی است. بنابراین لئونارد با توجه به ذهنیت و پیشینه تخصصی مالی و شمّ تجاری‌اش شروع به ارائه خدمات مشاور کرد، متُدولوژی کُوچینگ شکل گرفت و خودش را کُوچ معرفی می‌کرد. ایجاد محبوبیت و بین‌المللی ساختن حرفه کوچینگ در دهه 1990 میلادی به‌ویژه در آمریکا از دستاوردهای او است
بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۴ شاهد ظُهور کُوچینگ به‌عنوان یک حرفه مستقل هستیم و شاهد این تغییرات، رشد چشمگیر کُوچینگ و پذیرش ذهنی عموم جامعه نسبت به آن است.
کوچینگ در سال‌های اخیر، در ایران نیز توسعه یافته و افراد و مجموعه‌های مختلف، خدمات کوچینگ را برای افراد و سازمان‌ها، قابل‌دسترس ساخته‌اند.
مهارت‌های کوچینگ
ایجاد امید
یکی از مهارت‌های یک کوچ موفق ایجاد امید در کوچی است. یک فرد یا یک مجموعه اگر امید به حل مسئله، امید به پیشرفت و امید به آینده نداشته باشد، در او حرکتی برای تغییر و رشد ایجاد نمی‌شود.
خداوند متعال در قرآن کریم گاهی آن‌چنان امیدی به بندگان خود می‌دهد که بی‌نظیر و شگفت‌انگیز است. به‌عنوان‌مثال در آیه 53 سوره مبارکه زمر می‌فرماید: { قُلْ یا عِبَادِی الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ } به این معنا که «ای پیامبر به آن بندگانم که (به عصیان) بر نفس خود اسراف کردند بگو: هرگز از رحمت خداوند ناامید مباشید. قطعاً خداوند همه گناهان را خواهد بخشید. همانا او خدایی بسیار آمرزنده و مهربان است.» و با تزریق چنین امیدی، بنده را برای توبه و بازگشت به حرکت وا‌می‌دارد.
نمونه‌ای دیگر از این ایجاد امید را می‌توان در آیه 5 سوره مبارکه ضحی مشاهده کرد. آنجا که خداوند متعال می‌فرماید: { وَ لَسَوفَ یُعطیکَ رَبُّکَ فَتَرضی } «و به‌زودی خداوند آنقدر به تو عطا خواهد کرد که راضی شوی» و بسیاری دیگر از این موارد که می‌توان در آیات و روایات مشاهده کرد.
گوش دادن مؤثر
یکی دیگر از هنرهای یک کوچ حرفهای مهارت خوب گوش دادن است. کوچ و مربی ابتدا باید بتواند دقیق و مؤثر به سخنان مراجع خود گوش فرا دهد تا بتواند نیازسنجی کند و راهکاری درست ارائه دهد.
وقتی به سیره اهل‌بیت مراجعه می‌کنیم می‌بینیم رسول خدا (ص) به سخن دیگران کاملاً گوش می‌داد. حتی به سخن کسانی که بیماردل بودند و روی اغراض شوم حرف‌هایی می‌زدند. پیامبر دو گوش شنوا برای آنان بود تا حدی که آنان به ستوه می‌آمدند و از روی طنز می‌گفتند او گوش است. این مسئله در آیه 61 سوره مبارکه توبه بیان شده است. خداوند در این آیه می‌فرماید: { یَقولونَ هُوَ اُذُنٌ قُل اُذُنٌ خَیرٍ لکم یُومِنُ باللهِ و یُومِنُ لِلمومِنین } «می‌گفتند او گوش است. به آنان بگو (اگر گوش هم هست) برای شما گوش خوبی است. به خدا ایمان دارد و به حرفهای مؤمنین نیز باور دارد.»
در روایتی امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: «خوب شنیدن را بیاموز آن‌گونه که خوب گفتن را می‌آموزی و سخن کسی را قطع نکن.»
امام صادق (ع) می‌فرمایند: «سه چیز است که می‌تواند دلیل بر اندیشه نافذ فرد باشد: برخورد نیکو، خوب شنیدن، خوب پاسخ گفتن.»
ارتباط مؤثر
اگر یک کوچ بخواهد تأثیرگذار باشد و همچنین مراجعه‌کنندگان زیادی داشته باشد باید هنر ارتباط مؤثر را بلد باشد. باید به دیگران احترام بگذارد و بامحبت با آنان برخورد کند
پیامبر مهربانی‌ها در این زمینه می‌فرمایند: «هرکس برادر مسلمانش را به سخنی مورد لطف قرار دهد و در مجلسی به او احترام بگذارد، پیوسته تا زمانی که در این وضعیت باشد در سایه بلند خداوند مورد رحمت است.»
امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: «از مودت‌ها زبان‌ها سخن می‌گویند و از محبت‌ها چشم‌ها»
هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی
از دیگر مهارت‌های مهمی که یک کوچ حرفهای باید به آن مجهز باشد هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی است. یک کوچ باید این مهارت را داشته باشد که درست نیازسنجی کند و در مرحلهٔ بعد برای رفع نیاز پیشنهادات درستی ارائه کند و فرآیند هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی را به‌درستی انجام داده و طی کند.
امیرامومنین (ع) دراین‌باره می‌فرمایند: «مَن اشتَغَلَ بِغَیرِ المُهِم ضَیَّعَ الاَهَم. کسی که به امور غیر مهم بپردازد، مسائل مهم‌تر را ضایع می‌سازد.»
ایشان همچنین به این نکتهٔ مهم اشاره می‌کنند که انسان در هر برهه از زندگی خود، باید تعداد هدف‌هایش معقول باشد و اهداف زیاد و بیش از حدی را برای خود مشخص نکند: «کسی که به کارهای مختلف بپردازد، نقشه‌ها (و پیش‌بینی‌هایش) به جایی نمی‌رسد.»
امام کاظم (ع) در مورد برنامه‌ریزی می‌فرمایند: «سعی کنید در زندگی ساعات خود را به چهار قسمت تقسیم کنید: بخشی را به راز و نیاز با خداوند متعال اختصاص دهید. بخشی راهم به تلاش برای کسب روزی حلال اختصاص دهید. زمانی را هم به معاشرت با برادران و افراد مورد اعتماد بپردازید که شما را از عیب‌هایتان آگاه می‌کنند و از صمیم قلب با شما یک رو هستند. زمانی را هم برای لذت‌های حلال اختصاص دهید که به کمک این بخش است که شما توان گذراندن آن سه بخش را خواهید داشت.»
این موارد نمونه‌هایی بود که از اقیانوس بی‌کران الهی بیان شد و به نظر می‌رسد هر فردی که می‌خواهد وارد دنیای مربیگری و کوچینگ شود برای اینکه به عالی‌ترین مهارت‌های این عرصه مجهز شود باید وارد این اقیانوس بی‌کران شود و در آخر اینکه: آب دریا را اگر نتوان کشید، هم به قدر تشنگی باید چشید.
نویسنده: جناب آقای مهدی نوربخش از دانش پذیران دوره چهارم تربیت کوچ حرفهای کسب و کار ویدان
