بررسی تأثیرات همه‌گیری COVID-19 بر صنعت دام و امنیت غذایی

کرونا (COVID19)، یک بیماری همه گیر جهانی است که تا سال 2021 با شیوع در 192 کشور باعث مرگ بیش از 3 میلیون نفر گشته است. این مساله باعث ایجاد نگرانی در رابطه با تولید و توزیع دام و محصولات دامی و حفظ زنجیره غذایی در جهان گردیده است.ایجاد فاصله گذاری اجتماعی و غیبت کارگران مزرعه و کارخانجات، بالا رفتن هزینه خوراک دام و ایجاد خلل در حمل و نقل محصولات، باعث ایجاد بار و هزینه اضافی برای کشاورزان و دامداران گشته است. در ارتباط با مصرف کنندگان نیز قیمت بالای گوشت و شیر و تخم مرغ منجر به خطر افتادن امنیت تغذیه در سراسر جهان می گردد.

مقدمه

 در عرض 100 سال، جهان به طرز شگفت انگیزی دو اپیدمی آنفولانزا و آنفولانزای خوکی را تحمل کرد که تلفات وسیعی داشتند. ظهور اپیدمی جدید، کرونا، فشارهای جدیدی از جمله اضطراب اجتماعی، ترس از دست دادن جان انسانها و شکستهای اقتصادی را بر جامعه جهانی تحمیل کرد. کشورها برای کنترل این بیماری ناگزیر به وضع فاصله گذاری اجتماعی، قرنطینه، کاهش فعالیتهای اجتماعی، محدود کردن واردات و صادرات و کنترل مناطق مرزی شدند که آسیب شدیدی به اقتصاد جهانی وارد نمود.  این طرح ها به دلیل کاهش دسترسی به خوراک دام و کشتارگاه ها، ایجاد کمبود نیروی کار، افزایش محدودیت ها، افزایش قیمت خوراک دام و ابتلا به بیماری در بسیاری از کارکنان، عدم در دسترس بودن امکانات ورودی، محدودیت‌های زیاد در سیستم‌های تامین داخلی و بین‌المللی برای ماشین‌آلات و مواد شیمیایی کشاورزی، عوارض زیادی در زنجیره تامین خوراک و عملیات جوجه کشی ایجاده کرده و همچنین باعث تأخیر در تغذیه و ذخیره سازی، کاهش تولید بالقوه، و پیچیده کردن روش های بازاریابی گردیده است. تمام این عوامل در نهایت منجر به تهدید امنیت غذایی در جهان و لطمه شدید به صنعت دامپروری گردیده است.

علاوه بر این، بازار با چالش هایی روبرو بود که خریداران محدودی قصد خرید کالاها به ویژه اقلام فاسد شدنی مانند گوشت، شیر و تخم مرغ را داشتند. به علت افزایش قیمت ها تقاضا کاهش یافته و درامد شرکتها کاهش داشت. همچنین تعطیلی سرویس‌های پذیرایی غذا و رستوران‌ها باعث کاهش نیاز به محصولات دامی شده است.

بنابراین، کشاورزان در تصمیم گیری برای تهیه نهاده به علت کمبود سرمایه مرددند. این مانع منجر به کاهش جریان نقدی بین خرده فروشان و عمده فروشان شده که پیامدهای مضری بر امنیت غذایی دارد.

شکل 1: اثرات COVID-19 بر صنعت دام

مدیریت دامی

• قیمت خوراک

دامنه تأثیرات همه‌گیری COVID-19 بر غذا، کشاورزی و بخش‌های غذایی بر اساس کشورها متفاوت است. در کشورهای در حال توسعه، تولید دام در مقیاس کوچک معیشت بخش زیادی از جمعیت را تامین می کند. به ویژه در شرایطی که به روند مستمر دامپروری لطمه زده شده، فعالیت صادرات و واردات مواد خام با شکست مواجه شده و قیمت اقلام مرتبط افزایش یافته است.

صنعت خوراک دام در حال تجربه شرایط مشکل ساز برای جمع آوری مواد خام از کشت محصول و ارائه محصولات نهایی برای تولید دام است.

 برای حفظ تولیدات دامی در طول همه‌گیری، برنامه‌های مختلف دولتی برای کاهش فوری اثرات آن آغاز شد.

چالش های لجستیکی، کاهش مبادلات مرزی و اوج قیمت مواد خام کشاورزی قیمت مواد غذایی را در سراسر مناطق افزایش داده است. علاوه بر این، افزایش تقاضا برای خوراک برای فاز جدید صنعت دام نیز فرصتی برای افزایش قیمت خوراک دام ایجاد کرد. عامل دیگری که بر قیمت تأثیر دارد، رفتار رقابتی در سراسر کشورها برای خوراک است. تولیدکنندگان انفرادی، شرکت‌های منفرد و کشورها به طور عمده بر رقابت‌پذیری و اندازه بازار در سراسر جهان تأثیر گذاشتند.

تسویه حساب بین پردازنده‌ها و تولیدکنندگان در بین کشورها در سیستم تولید دام و خدمات عرضه آن در سطح ملی و جهانی با وقفه در بازاریابی، بلوک صادرات و واردات و مصرف کمتر غذاهای حیوانی با چالش‌هایی مواجه است.

کمبود نهاده های کشاورزی مانند منابع خوراک دام، تجهیزات، امکانات و مواد تولیدی مانند خوراک، ذخایر حیوانی، واکسن‌ها، داروها، افزودنی‌های خوراک و سایر عناصر دامی باعث از دست دادن پایداری صنعت دام شده است.  که این موانع در زنجیره تامین تولید دام باعث ایجاد فشار بر کشاورزان نیز گردیده است.  

وضعیت همه گیر نه تنها سیستم های تجارت خارجی را محدود کرد، بلکه محصولات کشاورزی محلی را نیز پایین نگه داشت. علاوه بر این، افزودنی‌های خوراک، کیت‌های آزمایش شیر، اقلام بهداشتی دام، واکسن‌ها و تجهیزات پاستوریزه کردن شیر 19 در دسترس نبوده و تولید حیوانات و سود دهی کشاورزان را از بین برده است.

زنجیره تامین مواد غذایی سیستمی شبکه ای بین سیستم های کشاورزی و مصرف کنندگان  است که به دلیل خاموش شدن سیستم حمل و نقل در شرایط کرونا، زنجیره تامین خوراک دام و فرآورده های دامی با یک مانع جدی مواجه شده است.

ویروس کووید بر زنجیره تأمین غذا تاثیر مستقیم و بر تولید، توزیع و بازاریابی مواد غذایی حیوانی تأثیر غیرمستقیم  داشته است. تخمین زده شده که خدمات تجارت جهانی به دلیل ظهور COVID-19 حدود 12 تا 22 درصد کاهش یافته است.

• خدمات انسانی

در سیستم تولید دام، سختگیری آن باعث کمبود نیروی کار و مشکل در مدیریت مزرعه و عرضه محصولات به بازار شد.

در پی فاصله گذاری اجتماعی در طول کووید-19، تعداد کارگران مزرعه محدود و روال دامداری از جمله آب، تجهیزات، جابجایی مرتع، فرآوری محصول و واکسیناسیون منقطع شد. علاوه بر این، فرآوری محصولات دامی (شیر و گوشت) و تحویل آنها برای تکمیل فعالیت های تولیدی با موانعی مواجه شده بود که منجر به کاهش تولید و تلفات محصول گردید.

تولید دام

ویروس کرونا تا حد زیادی بر تولید دام جهانی از جمله گوشت گاو، لبنیات و طیور تأثیر گذاشته است.

کشورهای تولید کننده گوشت گاو آمریکا، برزیل و اتحادیه اروپا (هستند که به ترتیب در سال 2021 حدود 12، 10 و 7 میلیون تن گوشت تولید کردند که نسبت به دوره مشابه گذشته میزان کمتری تولید کردند.

کرونا پیامدهای منفی عمده ای در بخش های تولید شیر بخصوص در آسیا داشت.

شیوع COVID-19 همچنین چالش بزرگی را در صنعت طیور به ویژه صنعت مرغ گوشتی ایجاد کرد. اختلالات مضر در تقاضای مرغ منجر به توقف عرضه گوشت مرغ توسط تولیدکنندگان مرغ گوشتی شد. کشاورزان با خطر کاهش قیمت پرنده مواجه بودند که باعث زیان کشاورزان در یک دوره معین شد.

جدول 1: تولید گوشت گاو در سراسر جهان توسط  کشورها در طول دوره همه گیری

مصرف كننده

• تغییرات روانشناسی

تغییر جهانی در صنعت تولید دام پیامد تأثیر کووید 19 بود.

پس از شناسایی کرونا، شایعاتی در بین مردم پخش شدکه گوشت مرغ و حیوانات نیز باعث انتشار ویروس می‌شوند که باعث کاهش نیاز به گوشت و مرغ شد.

طبق آمار، قبل از کرونا، حدود 20٪ از مردم ایالات متحده، 90٪ وعده های غذایی خود را در خانه می خوردند اما پس از کرونا، 50٪ از خانواده ها 90٪ وعده های غذایی خود را در خانه می خوردند.این نوع رفتار در درجه اول باعث ایجاد چالش برای صنعت گوشت شد.

• تغییر در رفتار

استراتژی قرنطینه به دلیل افزایش قیمت مواد غذایی به جنگ تبدیل شده بود. COVID-19 رفتار مصرف کنندگان را نسبت به مصرف گوشت، شیر و محصولات دامی تغییر داده بود. مشتریان در مورد اولویت خرید مواد غذایی و رعایت ایمنی عمومی در هنگام خرید محصولات کشاورزی نگران بودند. به دلیل کشش و تقاضای کمتر فرآورده‌های دامی در طول همه‌گیری، باعث گرانی شدید کالاهای دامی به جای سایر کالاهای اساسی شد. بحران کووید همه بازارها را تعطیل کرد و وضعیت عدم تعادل بین مصرف انسان و تولید دام را به دلیل تقاضای کمتر، افزایش قیمت و کاهش نرخ فروش ایجاد کرد.

نتیجه گیری

در پی تجربه از وضعیت COVID-19، دولت ها باید اقدامات اساسی را برای کاهش عفونت ویروسی که بر سیستم های تولید مواد غذایی در سراسر جهان تأثیر می گذارد، انجام دهند. اولاً برای حفظ سلامتی انسان و اطمینان از امنیت غذایی آنها، سیستم نظارتی به خوبی طراحی شده و موثر را می توان در سیستم های تولید دام مرتبط با زنجیره ارزش و دوام آنها توسعه داد. نظارت بر شاخص های کلیدی همچنین می توانند ایجاد یک سیستم مدیریت فعال را تسهیل کنند که به بهبودی سریع کمک می کند. ترتیبات ویژه لجستیک ایمن در مناطق آلوده، شبکه های ایمنی گسترده در جامعه، امکانات کافی در انتقال اعتبار، مدیریت نوآورانه در توزیع نیروی کار، مکانیزاسیون مناسب در مزرعه و سیاست های متنوع برای مدیریت تجارت در سطح ملی و بین المللی در شرایط  مشابه مورد نیاز است.

علاوه بر این، پروتکل های ایمن در عملیات مزرعه، امکانات ذخیره سازی کافی برای محصولات دامی، خدمات دیجیتال در فعالیت های ترویجی، سیستم های بازاریابی نوآورانه باید برای کاهش اثر طولانی مدت COVID-19 اتخاذ شود. همچنین، سازمان‌های غیردولتی و خصوصی با هماهنگی دولت‌های مختلف و شرکت‌های بین‌المللی، مؤسسات چندملیتی و شرکای توسعه باید با هم برای پایان موفقیت‌آمیز بحران کووید-۱۹ فعال باشند.

استراتژی های جایگزین باید برای تسهیل در تمامی سطوح مراکز تولید، منابع انسانی، راه های حمل و نقل، زنجیره تامین، واحدهای فرآوری و حوزه های بازاریابی. فروش اینترنتی، خرید مستقیم از مرکز تولید، خدمات سبز به نفع مصرف کنندگان اعمال شود.

Islam, S., Rahman, M.T., Rahman, S.M.E. and Khan, M.R.I., 2022. Impacts of COVID-19 pandemic on livestock industry and food security: A review. Asian Journal of Agriculture and Biology, pp.12-12.

ترجمه و تلخیص: خانم فریبا رحیمیان زاده